Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΒΟΤΑΝΩΝ

Βότανο ονόμαζε ο Όμηρος τα χόρτα των λιβαδιών και Βοτανική σήμερα ονομάζεται η επιστήμη που ασχολείται με την μελέτη των φυτών.
Ο λαός ονομάζει βότανα τα αυτοφυή ποώδη φυτά που φυτρώνουν στους καλλιεργημένους αγρούς και επειδή είναι επιζήμια στις καλλιέργειες του τα καταστρέφει. Έτσι έχουμε το ρήμα βοτανίζω, που σημαίνει ξεριζώνω τα άγρια χόρτα.
Τη λέξη βότανα χρησιμοποιούμε για τα φυτά που εμφανίζουν φαρμακευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες για τον άνθρωπο η και τα ζώα.
Στην αρχαιότητα ο μεγάλος ιατρός Ιπποκράτης (460-370 π.Χ) ανέπτυξε τη πρακτική θεραπευτική και επηρέασε μετέπειτα όλη τη ιατρική επιστήμη. Μας έδωσε τις θεραπευτικές ιδιότητες και τις ιατρικές χρήσεις 237 φυτών χωρίς όμως να τα περιγράψει.
Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ) θεμελίωσε στην Αθήνα τον πρώτο βοτανικό κήπο αλλά άφησε μεμονωμένα αποσπάσματα της εργασίας του. Μετά από αυτόν ο μαθητής του Θεόφραστος (380-287 π.Χ) είναι ο πρώτος και ο πιο ολοκληρωμένος γνώστης της βοτανικής. Διεύρυνε την προϋπάρχουσα γνώση για τα φυτά και συνέγραψε δύο ενδιαφέροντα βιβλία περιγράφοντας περίπου 450 φυτά. Θεωρείται ο θεμελιωτής και πατέρας της επιστήμης της Βοτανικής.

Ακολούθησε ο Διοσκουρίδης (40-90 μ.Χ) με το έργο του ΄΄Περί Ύλης Ιατρική΄΄ όπου περιγράφει 510 περίπου φυτά και συνταγές αυτών. Θεωρείται ο θεμελιωτής της Φαρμακολογίας.
Στη συνέχεια στην Ανατολή γράφονται σημαντικά έργα από Άραβες ιατρούς προσθέτοντας φυτά και συνταγές.
Ο χρυσός αιώνας των βοτάνων είναι ο 15ος όπου τυπώνονται πολλά βιβλία και περιγράφονται χιλιάδες φυτά, για να φτάσουμε στον Σουηδό καθηγητή Κάρολο Λινναίο (1707-1778) ο οποίος δημοσίευσε τεχνητό σύστημα ταξινόμησης των φυτών και καθιέρωσε την διπλή ονομασία τους με το γένος και το είδος.
Η ελληνική χλωρίδα είναι από τις πλουσιότερες του κόσμου. Τα είδη των φυτών που έχουν καταγραφή ξεπερνούν τα 6.300 και τα ενδημικά είδη είναι 1.150, δηλαδή δεν υπάρχουν αυτοφυή σε άλλη χώρα του κόσμου. Ο αριθμός αυτός συνεχώς αυξάνεται καθώς ανακαλύπτονται νέα είδη και υποείδη σε απομακρυσμένες περιοχές.

Η γεωγραφική θέση της Ελλάδος μεταξύ τριών Ηπείρων, το Μεσογειακό κλίμα, η ποικιλομορφία των γεωλογικών υποστρωμάτων, οι δαντελωτές ακτογραμμές με τα χιλιάδες νησιά, οι καθαρές θάλασσες και η υψομετρική διαβάθμιση, δημιουργούν τις συνθήκες ανάπτυξης μιας ποικιλίας οικοσυστημάτων και βιοτόπων μοναδικών στο κόσμο. Μία τέτοια ενδιαφέρουσα θέση είναι και η περιοχή των Λεύκτρων-Λιβαδόστρας.
Τα Λεύκτρα χαρακτηρίζονται από την κυριαρχία τριών ορεινών όγκων, του Κιθαιρώνα (1.409 μ.), του Ελικώνα (1.747 μ.) και του Κορομπιλίου (907 μ.). Μεταξύ των βουνών αυτών σχηματίζεται η εύφορη πεδιάδα των Λεύκτρων, σε υψόμετρο 360 μ., από όπου πηγάζει ο Ασωπός, ο ιστορικός ποταμός της Βοιωτίας.
Η βαθειά θάλασσα του Κορινθιακού κόλπου πολύ κοντά στα Λεύκτρα και η άγρια χαράδρα του ποταμού της Ωερόης δημιουργούν έντονη εναλλαγή του φυσικού ανάγλυφου και προσδίδουν στην περιοχή ένα ιδιαίτερο κλίμα.

Μέσα στα βράχινα τείχη του Κορομπιλιού, τα φυτά εξελίχθηκαν με δικά τους σχέδια και κανόνες. Έφτιαξαν βλαστούς ανθεκτικούς στον άνεμο, φύλλα δερματώδη αδιαπέραστα από την αλμύρα της θάλασσας και λουλούδια με λαμπερά χρώματα από τον έντονο ήλιο.
Είναι ένας μικρός βοτανικός παράδεισος, που συγκεντρώνει μεγάλη ποικιλομορφία φυτών σε σχετικά περιορισμένη έκταση.

Μέχρι σήμερα όμως δεν έχει αναπτυχθεί ολοκληρωμένο ερευνητικό πρόγραμμα για την χλωρίδα των ορεινών όγκων του Κιθαιρώνα και Ελικώνα, παρά την εντυπωσιακή καταγραφή ειδών που έχει γίνει κατά καιρούς από φυσιολάτρες της χώρας μας.

Το Κτήμα Λιβόνοτος και η ερευνητική του ομάδα έχουν φωτογραφήσει και καταγράψει ένα κατάλογο 950 φυτών για τα δύο αυτά ιστορικά βουνά που χρήζει ιδιαίτερης μελέτης. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο κατάλογος έκλεισε. Σε κάθε νέα διαδρομή που χαράσσουμε για έρευνα βρίσκουμε και κάτι καινούργιο.Οι περιπλανήσεις μας συνεχίζονται με ιδιαίτερη προσήλωση στα βοτανικά μονοπάτια της Λιβαδόστρας και των Λεύκτρων.